EUROPEJSKI PROJEKT WSPIERAJĄCY PRZEKŁAD LITERACKI
TRANSSTAR CZYLI „TŁUMACZE WYCHODZĄ Z CIENIA“


Kraków był w styczniu 2014 roku gospodarzem spotkania uczestników europejskiego projektu TransStar – 60 młodych tłumaczy, pragnących „aktywnie uczestniczyć w kształtowaniu Europy“. Wykłady, zajęcia warsztatowe i spotkania z udziałem tłumaczy literatury z sześciu krajów odbywały się w stylowych wnętrzach Willi Decjusza, Instytutu Goethego i w krakowskich kawiarniach. Wiodącym tematem była oczywiście literatura, ale wiele miejsca poświęcono też kwestii, w jaki sposób tłumacz może stać się aktywnym menedżerem, pośredniczącym w wymianie kulturalnej.

TRANSSTAR EUROPA: EUROPEJSKI PROJEKT WSPIERAJĄCY SZTUKĘ PRZEKŁADU LITERATURY I ZARZĄDZANIE MIĘDZYNARODOWĄ WYMIANĄ KULTURALNĄ

Projekt TransStar Europa, w którym uczestniczą młodzi tłumacze z Polski, Czech, Chorwacji, Słowenii, Ukrainy i Niemiec, ruszył z początkiem 2013 roku. Ma on na celu zbliżenie kultur i literatur krajów europejskich za pośrednictwem przekładów oraz wspieranie „mniejszych“ języków, aby zakorzeniły się one w europejskiej świadomości. Nowatorstwo tego projektu polega na tym, że uczestnicy mogą podnosić swoje kwalifikacje nie tylko jako tłumacze literatury lecz także jako menedżerowie kultury. W projekcie uczestniczy dwanaście pięcioosobowych grup tłumaczy z języka niemieckiego lub na ten język.

Ponadto w ramach TransStar powstają nowoczesne moduły programów kształcenia tłumaczy literackich, z których będą mogły korzystać uniwersytety. W Polsce opracowaniem i testowaniem takich modułów kieruje prof. Joanna Jabłkowska z Uniwersytetu Łódzkiego.

Projekt powstał z inicjatywy prof. dr Schammy Schahadat i Claudii Dathe z Wydziału Slawistyki Uniwersytetu w Tybindze. W latach 2013–2015 jest on współfinansowany ze środków programu Unii Europejskiej „Lifelong Learning”. Europejskimi partnerami w projekcie są: Uniwersytet Karola w Pradze, Uniwersytet Łódzki, Uniwersytet w Zagrzebiu, Uniwersytet w Ljubljanie, Uniwersytet im. Tarasa Szewczenko w Kijowie, jak również Dom Literatury w Stuttgarcie, Instytut Goethego w Kijowie, Collegium Bohemicum w Usti nad Labem oraz Stowarzyszenie Willa Decjusza w Krakowie.
TRANSSTAR W POLSCE

O początkach projektu i jego realizacji w Polsce opowiadały portalowi goethe.de/polska dr Elżbieta Tomasi-Kapral z Uniwersytetu Łódzkiego, odpowiedzialna za ogólnopolską koordynację TransStar, oraz Małgorzata Różańska ze Stowarzyszenia Willa Decjusza.

TransStar dotarł do Polski za pośrednictwem prof. dr Joanny Jabłkowskiej (Uniwersytet Łódzki). Na informację o naborze uczestników odpowiedziało około 40 początkujących tłumaczy z niemieckiego na polski. Wyłoniono spośród nich pięcioosobową grupę, która doskonali się pod kierunkiem mentorki, wybitnej polskiej tłumaczki Sławy Lisieckiej.

Jednak w czasach, kiedy nawet literatura traktowana jest jako towar, który musi przebić się na rynku, szlifowanie talentów translatorskich to za mało. Tłumacz musi stać się aktywnym graczem w środowisku literackim i branży książkowej. Powinien opanować techniki marketingu i zarządzania kulturą i w miarę możliwości dobrze poznać etyczne i prawne aspekty swojego zawodu. Stowarzyszenie Willa Decjusza, instytucja zajmująca ważne miejsce na mapie kulturalnej Polski, zwłaszcza dla środowisk związanych z życiem literackim i translatoryką, zapewnia właśnie w tym zakresie wsparcie i know-how.
TRANSSTAR W KRAKOWIE

Spotkanie TransStar w styczniu 2014 roku było okazją do dyskusji o problemach translatorskich, do odkrywania nowych przestrzeni literatury europejskiej XXI wieku i zgłębiania istotnych mechanizmów rządzących rynkami książki.

Wstęp do zarządzania kulturą stanowiły prelekcje Antje Contius (dyrektor S. Fischer Stiftung) na temat programów „Schritte“ i „Traduki“ oraz Alidy Bremer (Münster) i Amaliji Maček (Ljubljana), które na przykładzie własnych doświadczeń mówiły o tym, w jaki sposób tłumacz może wprowadzić na rynek autora lub książkę i z jakimi problemami jest wówczas konfrontowany.

Na zajęciach warsztatowych dyskutowano, jak tłumacz może „wyjść z cienia, wydostać się z szafy i piwnicy“ (takie motto przyświecało warsztatom prowadzonym przez tłumaczkę tekstów teatralnych Iwonę Nowacką). Rozpatrywano wiele możliwości – otóż każdy może jako kurator własnych pomysłów szukać sprzymierzeńców dla ich realizacji. Mogą nimi być instytucje kulturalne, czasopisma literackie, instytucje wspierające przekłady, agencje literackie itp. Uczestnicy mieli też możliwość praktycznego ćwiczenia umiejętności pisania rekomendacji książek dla wydawnictw.

TransStar przywiózł do Krakowa miły prezent dla miłośników literatury. „Tłumaczeniowa Kostka Rubika – Literatura europejska i przekład w sześciu odsłonach“ to tytuł cyklu spotkań z autorami i tłumaczami, ukazujących proces translatorski we wszystkich możliwych kontekstach i odcieniach. Wybrane krakowskie kawiarnie stały się widownią performansów literackich. Dialogi pomiędzy autorami i ich tłumaczami, a także czytanie książek i przekładów były okazją do przybliżenia publiczności zarówno literatury jaki i sztuki przekładu. Gośćmi spotkań autorskich byli między innymi: Yoko Tawada (Berlin), Sylwia Chutnik (Warszawa), Jurko Prochasko (Lwów), Amalija Maček (Ljubljana), Radovan Charvát (Praga), Olaf Kühl (Berlin), Sława Lisiecka (Łódź) i Ryszard Wojnakowski (Kraków).

Kolejne „Tłumaczeniowe Kostki Rubika“ odbędą się w Stuttgarcie, Ljubljanie, Tybindze, Pradze i Berlinie. Projekt ten jest współfinansowany przez niemiecką Fundację Kultury (Kulturstiftung des Bundes), program Unii Europejskiej „Lifelong Learning“ oraz Fundację im. Roberta Boscha (Robert Bosch Stiftung).




https://www.goethe.de/ins/pl/pl/kul/mag/20607304.html 2015-12-09