O zanikaniu granic – projekty mieszkaniowe dla osób z demencją
Zmiany demograficzne mają wpływ na wszystkie sfery naszego życia, również na sytuację mieszkaniową seniorów. Czy lepiej żyć we wspólnocie, czy osobno? Zdania są podzielone, ale pewne jest, że wymagania, odnoszące się do środowiska mieszkaniowego osób starszych, uległy istotnym modyfikacjom.
Seniorzy pragną jak najdłużej prowadzić samodzielne życie w heterogenicznym środowisku mieszkaniowym, które odpowiada ich potrzebom. Wyniki ankiety, przeprowadzonej przez Federalne Zrzeszenie Organizacji Seniorskich (Bundesarbeitsgemeinschaft der Senioren-Organisationen - BAGSO), świadczą o tym, że niezbyt wielką popularnością cieszy się idea izolowanych wspólnot seniorskich, w których wszystko byłoby urządzone wyłącznie pod starsze pokolenia. Znakomita większość respondentów chce być częścią społeczeństwa i za atrakcyjne uważa miasto, w którym żyją wszystkie generacje.
Demencja jako wyzwanie
Model niezależnego życia i samodzielnego mieszkania nie jest jednak odpowiedni dla wszystkich seniorów, bo są wśród nich osoby wymagające intensywnej opieki i pielęgnacji. Jest rzeczą pewną, że w następnych latach liczba takich osób będzie wzrastać. Szczególnym wyzwaniem wydaje się rosnąca grupa pacjentów dotkniętych demencją. Obecnie żyje w Niemczech 1,4 mln ludzi z demencją, a Niemieckie Towarzystwo Alzheimerowskie (Deutsche Alzheimer Gesellschaft) ocenia, iż do roku 2050 liczba ta wzrośnie nawet do
3 mln. W ramach najrozmaitszych modeli pomocowych, takich jak opieka dochodząca w mieszkaniach indywidualnych, wspólnoty domowe z opieką całodobową, czy też specjalistyczne domy opieki, wypracowano w ostatnich latach nowe formy mieszkalnictwa, które są ukierunkowane właśnie na potrzeby wynikające z takiego stanu rzeczy. Inicjatywy, których celem są integracja społeczna i rozwój wspólnot „przyjaznych demencji“, stopniowo korygują powszechne uprzedzenia w stosunku do osób z demencją.
Dopasowanie do potrzeb
Berliński architekt Eckhard Feddersen już od lat siedemdziesiątych zajmuje się architekturą socjalną wysokiej jakości. Wraz ze swym biurem Feddersen Architekten zaprojektował wzorcowe domy, których pomieszczenia odpowiadają potrzebom ludzi dotkniętych demencją. Norymberskie Centrum Kompetencyjne dla Osób z Demencją (Nürnberger Kompetenzzentrum Demenz), zrealizowane w 2006 roku dla diakonii Neuendettelsau, wyznacza przyszłościowe standardy kompleksowej opieki. Centrum dysponuje przychodnią lekarską i oferuje poradnictwo dla członków rodzin. Pensjonariusze mieszkają w modułach mieszkalnych, w niewielkich grupach zapewniających rodzinną atmosferę. Architektura wnętrz i urządzenie terenów na zewnątrz budynków, zaprojektowane przez biuro Harms Wulf Freiraumplanung, są ukierunkowane na potrzeby pacjentów z demencją. Atmosfera pomieszczeń zapewnia poczucie bezpieczeństwa, co wynika z klarownej struktury wnętrz i z odpowiedniego umeblowania. Dzięki temu pensjonariusze mogą identyfikować się ze swym środowiskiem mieszkalnym, co ma dla nich ogromne znaczenie. Delikatna akustyka i odpowiednie kolory i światła, ułatwiające orientację, mają duże znaczenie, gdyż w przebiegu postępującej demencji zdolności kognitywne są coraz bardziej upośledzone.
Stymulowanie samodzielności
Fundacja im. Ericha i Liselotte Gradmannów w Stuttgarcie kładzie wielki nacisk na promowanie innowacyjnych koncepcji, służących ludziom dotkniętym demencją, do których to inicjatyw można zaliczyć na przykład integracyjne projekty mieszkaniowe dla seniorów. Od roku 2001 fundacja przyznaje co dwa lata nagrodę architektoniczną dla nowych projektów mieszkaniowych. Biuro projektowe Matern und Wäschle Architekten BDA z Paderborn już dwa razy otrzymało tę nagrodę: w 2011 roku za projekt ośrodka opiekuńczego Sophie-Cammann-Haus w Paderborn oraz w 2013 roku za Franz-Jordan-Haus w Warburgu.
Obydwa projekty to niewielkie placówki, których wnętrza i tereny okalające zaaranżowano z dużym wyczuciem potrzeb mieszkańców. Zasadniczy nacisk położono na podtrzymywanie zdolności behawioralnych i stymulowanie samodzielności pensjonariuszy. Franz-Jordan-Haus w Warburgu ma dwie kondygnacje, jest podzielony na cztery sekcje i może przyjąć 64 osoby. Zespół posiada dwa dziedzińce ogrodowe, a przeszklony ciąg korytarzowy, wychodzący na ogród, służy lepszej orientacji i ożywia percepcję.
Dobre sąsiedztwo
Alternatywą dla życia w domu opieki jest wspólnota domowa, która stawia na stymulowanie relacji międzyludzkich, wymianę i integrację. Niemiecki Komitet Pomocy dla Seniorów (Kuratorium Deutsche Altershilfe) podaje, iż w Niemczech istnieje już 1.400 takich wspólnot, a tendencja ich rozwoju jest rosnąca. Jedną ze wspólnot domowych jest „Haus im Viertel“ – projekt mieszkaniowy fundacji Bremer Heimstiftung, który bazuje na dobrym sąsiedztwie. Budynek, wzniesiony na terenie dawnej fabryki pieczywa, mieści wspólnotę domową dla osób dotkniętych demencją, restaurację, pomieszczenia placówki oświatowej dla dorosłych, przedszkole oraz świetlicę integracyjną. Berlińskie biuro Anne Lampen Architekten zaprojektowało natomiast dla koncernu deweloperskiego Stadt und Land Wohnbauten-Gesellschaft kompleks mieszkaniowy w Berlinie-Johannisthal, w który włączono wspólnotę domową dla osób z demencją. Jest to wielopokoleniowy model dobrego sąsiedztwa, w którym priorytet ma idea wspólnoty, a wysoka jakość architektury przyczynia się do zanikania granic pomiędzy samodzielnym mieszkaniem a domem opieki.
http://www.goethe.de/ins/pl/lp/kul/dup/zuk/pl13448872.htm 2015-03-26
