Goethe- Institut:
Krautrock revisited – rehabilitacja gatunku

Krautrock, długi czas ceniony jednie zagranicą, wreszcie zaczyna być uznawany również w swoich rodzimych Niemczech za przełomowy rozdział w historii muzyki pop.

Prekursorski i trochę szalony: Piosenkarz Damo Suzuki jako członek zespołu Can jest jednym z ojców założycieli Krautrocka,

Kiedyś to było wyzwisko . Krautrock – dosłownie „szwabski rock“. Pod koniec lat 60-tych, gdy powstawał gatunek, który pod tą nazwą miał się zapisać w historii muzyki pop, żadne z zaangażowanych w niego muzyków nie chciał być Krautrockerem. „Krauts“, tak nazwani byli Niemcy przez Brytyjczyków i nie miało to być miłe określenie. W tle pobrzmiewało zawsze: narodowy socjalizm, druga wojna światowa, naloty na Anglię.

Can w stylu lat 80-tych, Fot.: www.spoonrecords.comPrawie pół wieku później wszystko wygląda zupełnie inaczej. Krautrock od dziesięcioleci jest doceniany przede wszystkim zagranicą jako pierwszy oryginalny niemiecki wkład w międzynarodową popkulturę, a jego sztandarowi twórcy uznawani są za dużych muzyków. Za to w Niemczech dopiero w ubiegłych latach zaprzyjaźniono się z muzyką, którą grali Amon Düül, Can, Faust, Cluster czy Neu! w latach 1960-tych. Stare płyty znowu są grane a młode zespoły otwarcie przyznają się do inspiracji Krautrockiem.

Problematyczny stosunek do Krautrocka

Pionierzy na pograniczu Krautrocka i elektroniki: zespół Cluster (1980), Fot.: Bureau B Fakt, że niemiecki stosunek do Krautrocka długo był problematyczny, ma swoje uzasadnienie w historii. Termin ten ukuty został przez brytyjską prasę muzyczną, która podciągała pod niego w sumie każdy rodzaj muzyki rockowej i pop, która powstawała w Niemczech Zachodnich od końca lat 1960-tych aż do późnych lat 1970-tych, gdy wszystko zmienił punk rock. Krytykom muzycznym było przy tym wszystko jedno, czy Kraftwerk lub Tangerine Dream produkowali muzykę elektroniczną dla dyskotek, Can orientowali się na najnowsze osiągnięcia kompozycyjnej awangardy, Kraan grali Jazz-Rock z niekończącymi się solo, Agitation Free adaptowali psychodeliczny roku z zachodniego wybrzeża Ameryki a BirthControl po prostu chcieli możliwie ostro rockować: jeśli muzyka był z Niemiec, to mógł być tylko Krautrock.

Ale nie tylko z tego powodu, że bohaterom nie bardzo przypadało do gustu wrzucanie ich do jednego worka z zespołami, z którymi muzycznie nie wiedzieli żadnych podobieństw, termin Krautrock był w Niemczech postrzegany jako pejoratywny. Wyrażała się w nim anglo-amerykańska pogarda dla rozwijającej się w Niemczech muzyki pop. Ponieważ większość z tych zespołów – odcinając się od obciążonej przeszłością tradycji szlagierów i mainstreamu brytyjskiej i amerykańskiej muzyki rockowej – całkiem świadomie rozwijała własne pomysły i wyobrażenia o dźwiękach w połączeniu z wysokimi standardami gry, byli oni szczególnie tym lekceważeniem dotknięci i utwierdzali się w swoim kompleksie niższości. Z ironią zareagowała na to hamburska grupa Faust i nagrała dwunasto minutowy kawałek Krautrock.

Tangerine Dream (Fot. 1974) byli jedny z zespołow ze środowiska Krautrocka, które odniosły największy światowy sukces, Fot. Eastgate Records Niemiecka publiczność była podzielona. Taki zespół jak Tangerine Dream odnosił duże sukcesy i skomponował muzykę do trzech odcinków popularnego serialu kryminalnego „Tatort“. Również utworu Kraftwerku jak Autobahn czy Das Model były międzynarodowymi hitami. Ale wpływy düsseldorfskich pionierów elektroniki były nieporównywalnie większe w USA, gdzie wnieśli decydujący wkład w rozwój hip-hopu i techno. Jednak inne formacje, jak monachijska Amon Düül, były zbywane jako zgrywusy, lub jak Eloy z Hannoweru zostali osławieni jako nieoryginalni. O ile to możliwie Niemcy trzymali się raczej oryginałów – lub ignorowali grupy takie jak Neu! z Düsseldorfu, które dziś uchodzą za przełomowe.

Nowe myślenie z Wielkiej Brytanii

Właśnie odkryte na nowo: producent Conny Plank, który miał w studio między innymi grupy takie jak Kraftwerk, Neu!, Cluster czy D.A.F., Fot.: Grönland Records Fundamentalna zamiana nastąpiła w roku 1996, gdy ukazał się Krautrocksampler. Książka Juliana Cope, który sam odnosił sukcesy jako muzyk, nosiła podtytuł „One Head's Guide to the Great Kosmische Musik“ i – mimo wielu rzeczowych błędów, z powodu których autor odmówił wznowienia – zasadniczo zmieniła postrzeganie zjawiska. Od czasu pojawienia się tyle subiektywnej co porywającej historii Cope’a, Krautrocker nie uchodzą już za naśladowców, tylko za muzyków, którzy w swoich próbach zadośćuczynienia angloamerykańskim standardom, stworzyli coś nowego – mianowicie „Kosmische Musik“.

Cope rozpoznał jakość, która przynajmniej w perspektywie retrospektywnej była wspólna wielu w innych aspektach tak różnych od siebie zespołom Krautrocka. Bez względu na to, czy tworzyli wyobcowane elektroniczne światy tak jak Kraftwerk, gubili się w niekończących się improwizacjach jak Amon Düül czy za pomocą transowych rytmów zgłębiali swoje fasynacje monotonią jak Can: wiele z Krautrockowych zespołów tworzyło eksperymentalne, w tamtych czasach niesłyszane dźwięki z duchową siłą, która często wydawała się nierzeczywista i fantastyczna, i sprawiało wrażenie, jakby nie byli z tego świata, a pochodzili właśnie z kosmosu.

Wyraźne korzenie w Krautrocku: Stabil Elite, Źródło: Italicrecordings / Youtube

Od wyzwiska do znaku jakości

Kreidler, elektronika i rock z Düsseldorfu, Fot.: Bureau B To właśnie ze względu na tę jakość Radiohead robi covery Can i Neu!, młode brytyjskie zespoły jak The Horrors czy Kasabian przyznają się do bycia fanami Krautrocka a angielska gazeta Guardian ocenia w 2010 roku Krautrock jako „pop influence du jour“. Dawni bohaterowie, między innymi Eloy, znowu ruszają w trasę, a młode niemieckie zespoły jak Von Spar, Stabil Elite czy Space Debris twierdzą, że stare nagrania miały na nich decydujący wpływ. Fakt, że ponownie wydawane są płyty, które wtedy często przeszły bez echa, a teraz na nowo mogą zostać odkryte, zawdzięczamy małym, zaangażowanym firmom takim jak Bureau B czy Grönland. Ale również najwięksi wydawcy jak Universal wypuszczają obecnie albumy Embryo, Harmonia czy Jane, które w latach 1970-tych ukazały się w legendarnej wytwórni Brain.

Camera, świeżo ze sceny i z Berlina, Fot.: Alisa Resnik Niekiedy udaje się nawet solidarność pomiędzy kiedyś a teraz: zespół Camera, który stał się sławny w Berlinie, bo tak długo improwizował nocami na stacjach metra, aż został przepędzony przez policję, występuje teraz raz po raz z Michaelem Rotherem (Neu!, Harmonia) i Dieterem Moebiusem (Cluster, Harmonia). Dawne obraźliwe sformułowanie Krautrock stało się ostatecznie markę, która jest znakiem jakości. Jeśli potrzeba byłoby na to jakiś dalszych dowodów, to dostarczono ich w kwietniu 2012 roku: W nowojorskim muzeum sztuki nowoczesnej Kraftwerk przez osiem kolejnych dni zaprezentował cały swój dorobek – a Krautrock otrzymał dzięki temu najwyższe kuratorskie święcenia.
http://www.goethe.de/ins/pl/lp/kul/dup/mus/pl10677215.htm