korepetycje angielski korepetycje niemiecki
Nie jesteś zalogowany.
Nie masz konta?

Antycypacja treści czytanego tekstu – ważna umiejętność

Kącik porad metodycznych Mirosława Zyberta


Antycypacja treści czytanego tekstu – ważna umiejętność

Obok wielu innych ważnych celów nauczania języka obcego, rozumienie tekstu czytanego nabiera szczególnego znaczenia we współczesnym świecie. Tekst pisany – to nadal ważne źródło uzyskiwania przez nas informacji, jednak bardzo zmieniła się forma jej dostarczania. O ile jeszcze całkiem niedawno głównym źródłem pisanej informacji była prasa papierowa, książka, encyklopedia, o tyle obecnie rolę tę we wciąż rosnącym stopniu przejmuje Internet. Użytkownik Internetu w poszukiwaniu potrzebnej mu informacji korzysta z tzw. wyszukiwarek internetowych, wpisując w przeznaczonym do tego okienku hasło w postaci zapytania, wyrazu, fragmentu zdania itp., co ma mu umożliwić znalezienie stron, zawierających poszukiwane treści. Odpowiedzią wyszukiwarki jest podanie adresów od kilku do nawet milionów stron internetowych. Podanym adresom – linkom towarzyszą krótkie notki, bliżej charakteryzujące treść danej strony. Przebiegając szybko wzrokiem poszczególne notki, czytelnik musi wyłowić sens poszczególnych wyrazów lub zdań, zorientować się, czy dana strona dostarczy mu właśnie tych informacji, których poszukuje. Bez tej umiejętności byłby skazany na nierealne przeszukiwanie większości wskazanych przez wyszukiwarkę stron.

I tutaj dochodzimy do umiejętności antycypacji. Antycypacja – to właśnie umiejętność przewidywania, domyślania się treści tekstu poprzez skojarzenia. Antycypacja może przebiegać na różnym poziomie lektury i zależy to głównie od charakteru tekstu. Może ona następować już na poziomie czytania tytułu tekstu, czy rozdziału (np. książki), niejednokrotnie wymaga jednak lektury akapitu lub nawet fragmentu całości. Jeśli mamy do czynienia z tekstem czysto informacyjnym, instruktażowym, już po przeczytaniu tytułu wiemy, o czym ten tekst będzie traktował. Tak jest, na przykład, w przypadku różnego rodzaju instrukcji posługiwania się zakupionym sprzętem technicznym. Jeśli mamy do czynienia z tekstem publicystycznym lub literackim, sprawa wygląda znacznie trudniej. Czytelnik musi przeczytać pewne fragmenty tekstu, by określić rodzaj lektury. Tytuł powieści Alberta Camusa „Dżuma” nie oznacza, że książka zawiera opis choroby.

Powróćmy do Internetu i informacji, które dostarczyła nam wyszukiwarka. Tych informacji, zazwyczaj krótkich notek, jest bardzo dużo i tutaj dochodzimy do umiejętności gwarantujących antycypację. To, w bardzo szerokim ujęciu, umiejętność szybkiego czytania oraz umiejętność kierowania uwagą. Obie, powiązane ze sobą, mają znaczący wpływ na rozumienie tekstu. Szybkie czytanie bardzo korzystnie wpływa na rozumienie, znacznie je zwiększając, ponieważ przy szybkim czytaniu cała uwaga czytającego skupiona jest na rozumieniu czytanego tekstu, a nie na pokonywaniu trudności technicznych. Jednak sama techniczna umiejętność szybkiego czytania, nawet kiedy jest już w znacznym stopniu opanowana, nie gwarantuje właściwego poziomu rozumienia. Ważna jest również umiejętność kierowania uwagą, umiejętność obejmowania w trakcie czytania możliwie dużych fragmentów tekstu z jednoczesnym przyswojeniem ich treści, umiejętność wyodrębniania istotnych informacji. Wiele interesujących informacji na ten temat wraz z przykładami ćwiczeń, kształtujących technikę szybkiego czytania znajdziecie Państwo na stronie internetowej www.szybkieczytanie.info/index.html

Jak kształtować i doskonalić umiejętność antycypacji w warunkach szkolnych? Istnieje wiele ogólnie znanych rodzajów ćwiczeń, które dobrze służą temu celowi. Oto, pokrótce, niektóre z nich.

- Uczeń otrzymuje zadanie wyszukania w tekście ciągłym lub dialogu ściśle określonych w poleceniu do ćwiczenia informacji. Na początek mogą to być informacje łatwo zauważalne, np. wiek uczestników dialogu, imiona bohaterów tekstu itp. Skonkretyzowanie zadania pozwoli uczniowi w trakcie szybkiego przebiegania wzrokiem tekstu skupienie się na potrzebnej informacji. Zadanie to można realizować w różnych formach, na przykład, podkreślanie i głośne odczytanie potrzebnej informacji lub potwierdzenie lub zaprzeczenie podanym informacjom w towarzyszącym tekstowi ćwiczeniu typu prawda/fałsz.

- Podobny cel ma zadanie polegające na wyszukaniu najważniejszej myśli tekstu lub określenia jego rodzaju. Inna jest jednak strategia pracy ucznia. Uwaga jego skupiona jest na wyszukiwaniu kluczowych wyrazów, które mają decydujące znaczenie dla określenia charakteru tekstu. Ważne jest też zwrócenie uwagi na akapity początkowe i końcowe danego tekstu. Pytanie, które stawiamy uczniom przed lekturą ma charakter ogólny. Muszą oni, na przykład, znaleźć odpowiedź, czy autor lub bohater tekstu lubi podróże, czy nie, czy jest miłośnikiem zwierząt lub nie itp. Odpowiedź na tego typu pytanie nie powinna jednak, w przypadku tego zadania, wynikać z lektury jakiegoś jednego zdania w tekście, jak mogło to mieć miejsce, gdy uczeń poszukiwał konkretnej, ściśle określonej informacji szczegółowej.

- Dobrym ćwiczeniem jest również chronologiczne porządkowanie przemieszanych zdań lub akapitów tekstu, wynikające z podanego czasu bądź samego ich przebiegu. Uwaga ucznia będzie skupiona na istotnych fragmentach tekstu, ważnych dla chronologii zdarzeń. Przykładem takiego ćwiczenia może być, stosowane w podręcznikach, przemieszanie akapitów 2 listów. Zadaniem ucznia jest ich uporządkowanie. Wykonując to zadanie uczeń nie musi wgłębiać się szczegółowo w samą treść listów. Istotne informacje dla uporządkowania fragmentów listu przyniesie już lektura ich nagłówków i podpisy w zakończeniach. Wyodrębnienie tych informacji, stosunkowo nietrudne, w znacznym stopniu ułatwi wykonanie całości zadania. Na marginesie warto zauważyć, że to ćwiczenie podpowiada uczniowi również strategię rozwiązywania podobnych zadań: najpierw to, co istotne w liście – nagłówek i podpis, potem pozostała treść.

To tylko niektóre uwagi dotyczące znaczenia umiejętności antycypacji treści tekstu. Zachęcam szanownych czytelników do bliższego zapoznania się z tym tematem, a na początek, niezależnie od lektury książkowych materiałów metodycznych, proponuję poszukanie w Internecie materiałów na ten temat. Jestem przekonany, że nie będziecie Państwo zawiedzeni tymi poszukiwaniami.

Mirosław Zybert

http://www.wsipnet.pl/kluby/niemiecki_porady_metodyczne.php?id=1 1407