Kącik porad metodycznych Mirosława Zyberta


Piosenka w nauce języka obcego

"Piosenka jest dobra na wszystko..." – śpiewali "starsi panowie dwaj" w niezapomnianym kabarecie. I chociaż szkoła to nie kabaret, twierdzenie to sprawdza się w niej w pełni. Kto z nas, nauczycieli, nie pamięta piosenek, które poznaliśmy we wczesnym dzieciństwie i w latach szkolnych? Raz wyuczone, podparte rytmem i melodią zapadły głęboko i trwale w pamięć. Tak też dzieje się z piosenkami, których uczniowie uczą się na lekcjach języków obcych. Właśnie muzyka i rytm w znacznym stopniu ułatwiają zapamiętywanie nowego słownictwa, zwrotów i wyrażeń w przyjemnej i atrakcyjnej formie. Równocześnie oddziałują one na sferę uczuciową, wzmacniając motywację do nauki języka. Poznana piosenka bywa też wielokrotnie śpiewana, a więc zawarte w niej słownictwo jest wielokrotnie powtarzane i tym samym utrwalane. Nie jest więc przypadkiem, że, na przykład, nauka języka obcego w wieku przedszkolnym oparta jest w dużej mierze właśnie na nauce piosenek.

Materiał językowy zawarty w piosenkach (duża ilość idiomów, związków wyrazowych) stanowi o ich dużej przydatności dydaktycznej. I co ważne, materiał ten może być wykorzystany do kształtowania wszystkich sprawności językowych.

Jakimi kryteriami należałoby kierować się przy wyborze piosenek? Obok kryteriów czysto estetycznych (piosenka jest melodyjna, może spodobać się uczniom), istotną rolę powinny odgrywać kryteria dydaktyczne, zgodnie z którymi:

•treść piosenki powinna być dostosowana do wieku uczniów, uwzględniać ich gust i zainteresowania,
•tematyka piosenki powinna być zgodna z przerabianą na lekcjach lub ją poszerzająca,
•materiał językowy piosenki powinien jak najlepiej służyć realizacji celów założonych przez nauczyciela,
•słownictwo zawarte w piosence nie powinno przekraczać aktualnych możliwości percepcyjnych uczniów.

Przy doborze piosenek do celów dydaktycznych warto zwrócić uwagę na szereg z nich, stworzonych właśnie w tym celu dla rodzimych użytkowników danego języka. Są więc melodie, do których można zaśpiewać cały alfabet, są piosenki pomagające zapamiętać wybrane formy i zagadnienia gramatyczne. Piosenki te odwołują się, podobnie jak wierszyki, czy rymowanki do technik mnemotechnicznych, pozwalających lepiej i trwalej zapamiętać dane zagadnienie. Często ich wykonanie wzmacniane jest gestem, wykonywaniem określonych ruchów, naśladujących czynności, o których jest w nich mowa. Warto do nich sięgać w pierwszym okresie nauki, szczególnie w szkole podstawowej i gimnazjum. Zresztą wiele współczesnych podręczników dla uczniów tych grup wiekowych coraz częściej i śmielej sięga do tego typu piosenek.

Oczywiście, większość piosenek, które będziemy mogli wykorzystać na lekcjach, nie została stworzona z myślą o szkole i ich autorzy nie stawiali sobie celów dydaktycznych. Ale i one mogą spełniać te cele, tak jak inne rodzaje tekstu i to w dodatku w atrakcyjnej formie. Kiedy będą przydatne? Mogą stanowić materiał do ćwiczeń w rozumieniu ze słuchu, ćwiczeń wymowy i intonacji, a ich teksty, zazwyczaj krótkie i rymowane – do ćwiczeń w czytaniu. Niezaprzeczalnym walorem piosenek jest również to, że najczęściej prezentują współczesny, żywy język, zawierający wyrażenia idiomatyczne i większość struktur gramatycznych. A to może wzbogacać język uczniów i stanowić dobrą podstawę do ćwiczeń w mówieniu z wykorzystaniem tych właśnie struktur. Na bazie tekstów piosenek można również budować zadania, kształtujące umiejętności w zakresie sprawności pisania, na przykład, uzupełnianie luk w tekście piosenki, porządkowanie treści piosenki z tzw. "rozsypanki wyrazowej", rekonstrukcja fragmentów teksu piosenki wokół słowa kluczowego, dyktanda, itp.

Korzystając z dydaktycznych walorów piosenki, nie wolno zapominać o jej walorach estetycznych i emocjonalnych. Piosenka może być wspaniałym uzupełnieniem lekcji pod warunkiem, że nie przesadzimy z jej "dydaktycznym" wykorzystaniem, przez co może stać się dla ucznia nudna, jak wiele innych mało atrakcyjnych zajęć.

Bardzo interesującą formą pracy z piosenką może być zorganizowanie "wieczoru poezji i piosenki". To zadanie raczej dla starszych klas, w których uczniowie uczą się języka obcego już kilka lat. Taki "wieczór" może być przygotowany w ramach zadania projektowego, realizacja bowiem wymagać będzie sporo nakładu pracy ze strony wszystkich uczniów. Będą oni mogli jednak wykazać się swoimi umiejętnościami wokalnymi, instrumentalnymi, recytatorskimi, a także plastycznymi. Przygotowana prezentacja powinna mieć swoją określoną tematykę i zakres. Może to być, na przykład, wieczór poezji śpiewanej, ilustrowany slajdami, prezentującymi twórców tekstu (poetów) i muzyki (kompozytorów). Tego typu zbiorowy wysiłek na długo pozostanie w pamięci uczniów, wzbogaci ich język i pozwoli lepiej poznać kulturę narodu (narodów), którego języka się uczą.

Warto przeczytać:
Siek-Piskozub Teresa, Wach Aleksandra: Muzyka i słowa. Rola piosenki w procesie przyswajania języka obcego. Wydawnictwo Naukowe UAM w Poznaniu. 2006 ISBN: 83-232-1655-X, stron 229.


Mirosław Zybert


http://www.wsipnet.pl/kluby/niemiecki_porady_metodyczne.php?id=1 1130 2011-03-01