Od Gretchen do Adele

Odbierając w 2012 roku nagrody Grammy brytyjska wokalistka Adele wygłosiła pełne emocji podziękowania, w których wymieniła rodzinę i przyjaciół oraz – rzecz jasna – producenta i wytwórnię swojej płyty. Niecały rok później na łamach dziennika The Independent ukazuje się artykuł, w którym Nick Clark, powołując się na program BBC poświęcony analizie muzyki „od epoki kamienia, po erę cyfrową“, sugeruje, że Adele – czy jest tego świadoma, czy nie – zawdzięcza wiele jeszcze jednej osobie. A mianowicie Franzowi Schubertowi.
Co wspólnego mają brytyjska supergwiazda i kompozytor okresu romantyzmu, którego 660 pieśni stanowi kamień milowy w dziejach muzyki wokalnej? I Schubert, i Adele potrafią przekazać w dźwiękach, melodii i rytmie muzyki uczucia kobiety, tej XIX-wiecznej i współczesnej, a udaje im się to za pomocą najprostszych środków – słów, głosu i fortepianu.

Niemieckojęzyczna pieśń romantyczna – jak podaje biblia muzykologów Musik in Geschichte und Gegenwart – rodzi się 19 października 1814 roku. To wtedy Franz Schubert stawia ostatnią kreskę taktową w partyturze pieśni Gretchen am Spinnrade/ Małgorzata przy kołowrotku. Utwór powstaje pod wpływem lektury pierwszej części Fausta Johanna Wolfganga von Goethe. Opublikowana w 1808 roku książka trafiła w ręce siedemnastoletniego Schuberta. Fascynacja Goethem trwać będzie długo, „współpraca“ wiedeńczyka z weimarczykiem zaowocuje 66 pieśniami.

Schubert nie był pierwszym kompozytorem, którego inspirowała twórczość Goethego. Również praktyka poszukiwania przez kompozytorów najspójniejszej dźwiękowej reprezentacji tekstu słownego nie była jego odkryciem. Jednak to Schubert zaczął w niespotykany wcześniej sposób eksplorować i wykorzystywać powiązania miedzy słowem a dźwiękiem oraz zawartymi w nich emocjami. Jego pieśni nie podążały za abstrakcyjnym modelem praktykowanej ówcześnie formy pieśniowej. U Schuberta to słowa dyktowały przebieg muzyki – z nich brała ona swój początek. Interpretował teksty z pełnym zaangażowaniem genialnej wyobraźni, a pieśń Małgorzata przy kołowrotku stała się tego flagowym przykładem. W scenie z Fausta Małgorzata, młoda dziewczyna, przędzie na kołowrotku nić. Faust już zdążył ją uwieść, ale jeszcze nie porzucił. Jest sama w swojej komnacie i śpiewa.

Czytaj cały artykuł:



http://www.goethe.de/ins/pl/lp/kul/dup/mus/kll/pl12820316.htm 2014-07-08