IVARS IJABS
NOSTALGIA ZA NOSTALGIĄ

W Europie Środkowo-Wschodniej często próbowano przekształcić osobistą ojczyznę, czy też Heimat, w swego rodzaju polityczny Vaterland. Dziś jednak ojczyzna coraz rzadziej jest miejscem na mapie – nosimy ją ze sobą w smartfonach.

Ivars Ijabs

To nie przypadek, że pojęcie ojczyzny (Heimat) najbardziej podoba się konserwatystom. A więc nie reakcjonistom, nie rewolucjonistom, tylko właśnie tym, którzy cenią ograniczenia narzucane na człowieka. Pojęcie ojczyzny oznacza umiejętność orientacji, poznania i zrozumienia tego, co znajome – tego, co pozostawione nam samym. Ojczyzna to przewidywalna część świata, w której bez namysłu znajdujemy właściwą drogę, ponieważ od dziecka spacerowaliśmy w niej, prowadzeni za rękę, chodziliśmy tam z kolegami z klasy i czekaliśmy na naszą pierwszą sympatię. Ojczyzna jest wyimaginowaną teorią, zgodnie z którą topografia i geografia stanowią jedynie tło dla umysłu i emocji człowieka. To aspekt rzeczywistości, w którym nasze życie zastygło w wyobrażonej formie przestrzennej, a zarazem miejsce, gdzie inni rozumieją nasz język i nas samych bez dodatkowych wyjaśnień, gdzie wszystko jest bardziej prawdziwe, autentyczne i w pewnym sensie z gruntu „dobre” w porównaniu z innymi miejscami. Tak rozumiana ojczyzna ma wiele wspólnego z życiem po śmierci – w nim również możemy oczekiwać, że nikt nie będzie nam się sprzeciwiał, a my staniemy się jednością z tym, który nas w pełni rozumie. Stąd bierze się także dyskomfort odczuwany przez nas po powrocie do ojczyzny po dłuższej nieobecności, gdy stwierdzamy ponuro, że wiele się zmieniło. Przecież tak nie może być, myślimy, raj musi pozostać niezmieniony. Jednocześnie to właśnie nasz obraz ojczyzny pozwala nam w pełni doświadczyć reszty świata, podobnie jak założenie, że istnieje życie po śmierci sprawia, że nasze życie na Ziemi zyskuje nowe znaczenie i wzbogaca nas o nową perspektywę. W tym sensie ojczyzna jest niewidocznym punktem wyjścia, który pozwala nam wyruszyć w świat. To pozornie oczywiste powiązanie z konkretnym obszarem sprawia, że jesteśmy wyjątkowi i umożliwia nam pełnowartościową interakcję. Nie przez przypadek od razu pytamy obcych, skąd „pochodzą”.

Czytaj cały artykuł:


https://www.goethe.de/ins/pl/pl/kul/sup/noo/21563667.html 2019-07-20