Goethe-Institut: Kino bez barier

Wiele osób z dysfunkcjami wzroku i słuchu stroni od kina. Wkrótce może to się zmienić, gdyż nowe aplikacje mobilne, rozwiązania streamingowe i okulary rozszerzonej rzeczywistości umożliwią inkluzywną percepcję filmów.
Film bez obrazu lub bez dźwięku? To rzecz normalna dla ludzi z upośledzeniem widzenia i słyszenia. Jednak nowe technologie cyfrowe mogą niebawem zrekompensować te braki. Rozwiązania techniczne, wspomagające niedosłyszących kinomanów, są już znane od dawna: pętle indukcyjne w kinach poprawiają odbiór dźwięku przez aparaty słuchowe. Cyfryzacja sal kinowych daje jednak znacznie większe możliwości udogodnień, z których w samych tylko Niemczech może skorzystać 1,2 mln inwalidów wzroku i 200 tys. osób głuchych i niedosłyszących. Łatwe w obsłudze i nierzucające się w oczy urządzenia elektroniczne są świetnym rozwiązaniem dla widzów, którzy nie chcą korzystać z oferty specjalnych seansów dla niepełnosprawnych. Takie nowinki techniczne są również wsparciem dla polityków, którzy działają na rzecz inkluzji w sferze kultury. Pod pojęciem „inkluzja“ należy tu rozumieć sytuację, gdy każdy obywatel może na równych prawach uczestniczyć we wszystkich procesach społecznych.

Kino ma szansę zbliżyć się nieco do tego ideału, a sporym krokiem naprzód wydaje się system Cinema Connect, nad którym pracuje firma Sennheiser. W czasie seansu filmowego osoby z dysfunkcjami wzroku i słuchu będą mogły korzystać z aplikacji na smartfona, która udostępni im audiodeskrypcję lub wspomagającą ścieżkę dźwiękową. Audiodeskrypcja jest werbalnym, skrótowym przekazem opisującym zasadnicze elementy akcji, scenografii i gry aktorskiej. Taka uzupełniająca narracja wypełnia czas pomiędzy dialogami aktorów. Produkcja ścieżki audiodeskrypcyjnej do pełnometrażowego filmu kosztuje około 5.000 euro. Wspomaganie dla osób niedosłyszących w Cinema Connect polega na przekazywaniu ścieżki dźwiękowej filmu bezpośrednio do słuchawek i za ich pośrednictwem do uszu widza kinowego.

Dodatkowe ścieżki audio są przekazywane streamingowo i w czasie rzeczywistym do smartfonów widzów. Dla celów testowych technologię tę wdrożono w maju 2014 roku w hamburskim kinie Abaton.

Rozwiązanie holistyczne

Cinema Connect jest nie tylko czysto techniczną innowacją, ale również holistycznym rozwiązaniem organizacyjnym, służącym idei inkluzywności. Aplikacja ułatwia na przykład wyszukiwanie kin, które oferują seanse z technologią streamingową do audiodeskrypcji i wspomagania niedosłyszących.

Podstawowa wersja aplikacji Cinema Connect oraz sprzęt dla kin są dostępne w sprzedaży od września 2014 roku. „W 2015 roku aplikacja zostanie rozbudowana o dodatkowe funkcje – będzie to na przykład mapa Niemiec z kinami, muzeami, teatrami i halami sportowymi, które organizują spektakle i imprezy dostępne dla osób niepełnosprawnych“, zapowiada Stefan Peters, rzecznik producenta.

W regularnym użyciu są już bezpłatne aplikacje na smartfony Greta i Starks, stworzone przez firmę Greta & Starks. Urządzenia odbiorcze automatycznie wyszukują w kinie właściwy film w oparciu o tzw. „ślad cyfrowy“, czyli na podobnej zasadzie, jak w przypadku programu Shazam, który identyfikuje utwory muzyczne. Dzięki audiodeskrypcyjnej aplikacji Greta, osoby z dysfunkcjami wzroku otrzymują przekaz dźwiękowy w słuchawkach: w jednym uchu słyszą opis filmu, a w drugim efekty foniczne i muzykę. Aplikacja Starks służy inwalidom słuchu: dzięki niej na ekranie smartfona synchronicznie ukazują się napisy do filmu.

„Od lutego 2014 obydwie aplikacje umożliwiły seanse kinowe bez barier dla ponad 9.000 widzów – przede wszystkim w Niemczech, ale również w Austrii i w Szwajcarii“, relacjonuje Seneit Debese, założycielka firmy Greta & Starks. „Otrzymujemy wiele pozytywnych opinii“, dodaje.

Finansowe wspieranie filmów bez barier

Twórcy aplikacji na smartfony profitują ze zmian w systemie promowania filmu. Niemiecka ustawa o wspieraniu produkcji filmowej stanowi, iż od maja 2013 roku każdy film dofinansowywany przez Instytut Wspierania Filmu (Filmförderungsanstalt - FFA) musi mieć audiodeskrypcję dla niewidomych i napisy dla niesłyszących. W Niemieckim Funduszu Wspierania Filmu (Deutscher Filmförderfonds – DFFF) podobne przepisy obowiązują już od stycznia 2013. Od początku roku 2014 kina mogą starać się w FFA o zwrot 50% kosztów instalacji urządzeń umożliwiających projekcje bez barier. Lista FFA zawiera obecnie 40 filmów z audiodeskrypcją i napisami, które już trafiły do kin lub będą miały premiery w 2015 roku.

Seneit Debese twierdzi, iż obecnie niejeden dystrybutor dobrowolnie zaopatruje również niektóre filmy zagraniczne w audiodeskrypcje i napisy, dzięki czemu są one dostępne dla aplikacji Greta i Starks. Podobno w ten sposób udostępnione mają być również wybrane hity kasowe. Wkrótce będziemy też dysponowali sterowanymi wzrokowo okularami rozszerzonej rzeczywistości, w których będą wyświetlane napisy do filmów.

Wielofunkcyjne okulary cyfrowe

Firma Sony już na początku 2013 roku wypuściła na niemiecki rynek specjalne okulary do wyświetlania napisów. Closed Caption Glasses są wyposażone w transparentny displej, na którym ukazują się napisy do filmu. Urządzenie to zostało zaprojektowane z myślą o osobach niesłyszących i niedosłyszących, ale może też służyć jako symultaniczny tłumacz filmów w wersji oryginalnej. Okulary ważą zaledwie 84 g i można je założyć na normalne okulary dioptryczne.

Audiodeskrypcje znajdują zastosowanie nie tylko w kinie, ale również w przypadku filmów odtwarzanych na DVD i pokazywanych w telewizji. W 2009 roku publiczne stacje telewizyjne w Niemczech wyemitowały około 750 takich „filmów do słuchania“, w 2011 roku ich liczba wzrosła już do ok. 1.400. W znacznej mierze przyczynił się do tego Niemiecki Związek Niewidomych i Niedowidzących (Deutscher Blinden- und Sehbehindertenverband - DBSV), który w roku 2001 powołał do życia Deutsche Hörfilm gGmbH (DHG) – instytucję non profit, zajmującą się produkcją i rozpowszechnianiem audiodeskrypcji. Od roku 2002 DHG organizuje konkurs na nagrodę Deutscher Hörfilmpreis, przyznawaną przez publiczność najlepszemu niemieckiemu audiofilmowi.

Zainteresowanie inwalidów wzroku wersjami filmów kinowych przygotowanych specjalnie dla nich jest ciągle jeszcze dość ograniczone. Martina Wiemers, dyrektorka DHG, widzi tu wielkie pole do działania dla właścicieli kin: „Do pewnego momentu, kina nie miały żadnej oferty dla niewidomych. To znaczy, że dziś muszą dotrzeć bezpośrednio do grupy docelowej z informacją o nowych możliwościach technicznych, a ta grupa docelowa musi komunikować operatorom kin swe życzenia i opinie.“


http://www.goethe.de/ins/pl/lp/kul/dup/flm/ado/pl13232161.htm